Wat is het toch, dat we onszelf zo beperken door dit diepgewortelde zinnetje “ik ben niet goed genoeg”. Of een variant op het thema: “het is niet goed genoeg”? Overal om mij heen zie ik hoe mensen zichzelf beperken door deze (onbewuste) overtuiging. Trouwens niet alleen mensen om me heen. Ikzelf kan er ook wat van. Neem bijvoorbeeld al het schrijven van dit blog. Terwijl ik er mee bezig ben hoor ik stemmetjes: is het wel een boeiend onderwerp? Is de inhoud van voldoende waarde? Is het wel goed geschreven? Alsof alles perfect zou moeten zijn. Mogen wij geen ‘fouten’ maken? Natuurlijk wel, dat hoort erbij. Als het om anderen gaat. Want als het om onszelf gaat zijn we vaak enorm kritisch en kunnen we veelal niet aan onze eigen verwachtingen voldoen. Met als gevolg dat we zo bang worden om het niet goed te doen, dat we maar blijven schaven, voor ons uitschuiven of het er helemaal bij laten zitten. Op die momenten verlamt perfectionisme.
Gezond perfectionisme
Perfectionisme heeft voor veel mensen een negatieve klank. Dat is niet terecht. Er is niets mis mee om te streven naar kwaliteit en zorgvuldigheid. Perfectionistische mensen zijn ook vaak mensen die erg betrokken zijn, zaken vanuit verschillende invalshoeken bekijken en initiatiefrijk zijn. Wanneer je zo naar perfectionisme kijkt, gaat het om een unieke eigenschap. Het gaat dan om een kwaliteit die tot de persoonlijkheid van iemand behoort en die de mens kleurt. Een eigenschap die waardevol is en die van binnenuit komt. Je kunt je perfectionisme dan gebruiken om het beste uit jezelf te halen op een natuurlijke manier. In dit licht is perfectionisme motiverend en inspirerend.
Doorgeschoten kwaliteit; ongezond perfectionisme
Perfectionisme gaat vervormen als het te ver doorschiet. Dan ben je nooit echt tevreden. Je verwacht oneindig veel inzet van jezelf en legt ongelofelijk veel druk op jezelf. Die druk staat je functioneren in de weg. De doorgeschoten perfectionist eist van zichzelf dat alles perfect moet zijn en dat hij geen fouten mag maken. Dit leidt tot faalangst. Deze absolute eis van onfeilbaarheid wordt gekoppeld aan een strenge zelfbeoordeling. We blijven streven naar perfectie, maar het kan altijd beter en dus is het nooit af. De angst voor falen zorgt voor uitstellen, risico’s worden vermeden en de veiligste weg wordt gekozen. Wanneer we niet goed genoeg zijn en niet het perfecte resultaat hebben gecreëerd, betekent dit dat we niet goed genoeg ons best hebben gedaan en dat we anderen en onszelf teleurstellen. Door deze eisende houding wordt de eigenwaarde aan de prestatie ontleent. We zeggen tegen onszelf: je bent niet goed genoeg.
Falen bestaat niet, groeien wel
Wie fouten maakt verandert natuurlijk niet ineens van een waardevol in een waardeloos persoon. Je hoeft niet onfeilbaar te zijn om gewaardeerd te worden! Als je een bepaald doel (nog) niet hebt bereikt wil dat niet zeggen dat het is mislukt en al helemaal niet dat jij bent mislukt. Waarom ben je dat dan gaan geloven? Meestal komt dat door overtuigingen die we ons in het verleden (onbewust) hebben eigen gemaakt. Misschien waren er kritische ouders of gaven anderen mensen uit je omgeving je het gevoel niet goed genoeg te zijn. Om geaccepteerd te worden en aan verwachtingen te voldoen, ben je jezelf gaan bewijzen. Streven naar perfectie werd zo een overlevingsstrategie. En je innerlijke scherprechter komt voortdurend met kritiek op alles wat je doet en wat je nog moet verbeteren.
Van scherprechter naar constructieve criticus
Je perfectionisme loslaten is je bewust worden van je eigen gedachten. Realiseer je dat de manier waarop je er tegen aankijkt en hoe je het ervaart slechts één mogelijkheid is. Er zijn zoveel meer mogelijkheden naar de dingen te kijken. Je hoeft het alleen maar te proberen en een kans te geven. Zo kun je die innerlijke scherprechter die je het gevoel geeft incompetent te zijn eens goed onder de loep nemen. Als je goed kijkt wil hij je in wezen beschermen tegen falen, angst, pijn, vernedering of schaamte. Als je je daarvan bewust bent, kun je de achterliggende positieve waarden ontdekken en van je scherprechter een constructieve criticus maken. Want een zorgzame en constructieve criticus is namelijk wel van waarde jou. Hij helpt je te ontdekken waar het om gaat, hij verfijnt en hij toetst. Hij zoekt naar hobbels en obstakels en attendeert je op zaken waar je op kunt letten. Hij oordeelt wel, maar veroordeelt niet. Hij nodigt je uit.
Er is niets mis mee als er iets loos aan is
Mijn vader zei vaak: “….als er maar wat mee loos is”. Hij vond mensen die zichzelf zijn, met al hun imperfecties en gaven, heel interessant. Hij had gelijk. Uit imperfectie ontstaat schoonheid. Een mens is op zijn mooist in al zijn volledigheid. Hou ermee op jezelf continu te willen waarmaken. Je bent al waar!! Gooi het juk van alles waar je altijd aan moet voldoen eens van je af en durf te proberen, laat jezelf zien! Het voelt heerlijk om niet de hele tijd tegen je eigen (verzonnen) obstakels aan te lopen. Denk niet meer in termen van goed of fout, maar leef je leven. Geef jezelf meer ruimte. Je bent het waard. Je bent prima zoals je bent.
Hoe je meer ontspannen kunt omgaan met perfectionisme
Tips, inspiratie en oefeningen
Zelfcompassie en mededogen
Ken jij mensen die nooit fouten maken? En mogen andere mensen van jou wel fouten maken? Waarom ben je dan zo hard voor jezelf? Ontwikkel zelfcompassie, kijk met liefde en respect naar jezelf op de momenten dat je het gevoel hebt dat je faalt of fouten maakt. Geef jezelf je eigen steun en wees mild.
Niet (ver)oordelen
Oordeel niet over jezelf, zelfs niet als je nog oordeelt. Geef jezelf de mogelijkheid te exploreren, te spelen en te leren.
Verzet met realiteit opgeven
Fouten maken bestaat. Het is inherent aan het mens zijn. De realiteit is dat niemand perfect is. Ook jij dus niet. Geef je verzet met de realiteit op. Ook al voldoe je niet aan je eigen verwachtingen, accepteer volledig wie je bent en waar je staat.
Laat de vergelijking los
Wie heeft je toch verteld dat de bamboe mooier is dan de eik of dat de eik meer waard is dan de bamboe? Stop jezelf te vergelijken met anderen. Laten we eerlijk zijn, er is altijd iemand die mooier is, begaafder, sterker, intelligenter of ogenschijnlijk gelukkiger is dan jij. En omgekeerd zijn er altijd mensen die in al deze opzichten voor jou onderdoen. Je komt er niet achter wie je bent door jezelf met anderen te vergelijken, maar door te kijken of je zo goed je kunt je eigen mogelijkheden waarmaakt. Als je niet vergelijkt is alle minderwaardigheid en alle meerderwaardigheid verdwenen. Dan ben je, dan ben je er gewoon.*
Gewoon een beetje minder alsjeblieft
Neem genoegen met minder. Als je altijd meer dan 100% geeft en altijd de druk opvoert voor jezelf, stort je vroeg of laat in. Hanteer de 80/20 regel. Laat de touwen eens lekker vieren en zeg tegen jezelf: zo is het wel een genoeg.
Waardeer jezelf om de dingen die goed gaan
Je hebt veel meer bereikt dan dat je beseft. Neem eens echt de tijd om je te concentreren op wat je goed doet en minder op wat beter kan. Door je focus te verleggen naar de dingen die je goed doet krijg je meer zelfvertrouwen.
Niet-weten
Sterk staan in het niet-weten is een vorm van wijsheid. We zijn zo gericht op kennis, vaardigheden en het willen weten en begrijpen dat het ons vaak ontgaat hoe mooi het niet-weten is. In het niet-weten kunnen nieuwe dingen ontstaan. Daar zit je nieuwsgierigheid, je verwondering en je overgave.
Bronvermelding:
* Citaat Osho, uit Osho zen tarot, kaart comparison.
Wil jij jouw waarde(n) inzetten zodat dit echt werkt voor jou?
Geef je leven vorm en zet jouw stappen ->
Laat de volmaaktheid los. In alles zit een barst. Daar kan het licht door naar binnen.
